Chiều 1/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Đại lộ Bắc – Nam. -Hiện chính phủ đang đề xuất phương án tái thiết cho 3 dự án liên quan. Phương án 1, 8 dự án này sẽ được chuyển từ đầu tư toàn xã hội sang đầu tư công. Dự kiến, tổng mức đầu tư khoảng 99,493 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách 5,55 nghìn tỷ đồng, giai đoạn 2021-2025 vốn đầu tư công 44,493 tỷ đồng. Thực hiện dự án trong thời hạn Quốc hội đề ra để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, quốc gia phải tăng thêm 44.493 tỷ đồng. – Đối với Phương án 2, Chính phủ khuyến nghị đầu tư công thông qua 5 dự án, trong đó có 4 dự án khẩn cấp (Đoạn Maishan-63 km Quốc lộ 45; Quốc lộ 45-Nghi Sơn) (dài 43 km; Nghi Sơn-Diễn Châu) Phan Thiết – Dầu Giây dài 50 km), dự án không có nhà đầu tư đăng ký là đoạn Vĩnh Hảo – Phan Thiết. Ba dự án còn lại tiếp tục lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP.
Theo kế hoạch, tổng mức đầu tư của 8 dự án là 10.250 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước khoảng 88,056 tỷ đồng, vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 12,194 tỷ đô la Mỹ.
Đường cao tốc cho vay Rassan-Tuyi sẽ được kết nối với đường cao tốc Bắc Nam sắp được triển khai. Ảnh: Võ Thanh
Phương án 3, chuyển đầu tư thành 3 dự án, trong đó có hai dự án khẩn cấp là Maishan-đường 45, Phan Thiết-Dầu Giây và Vĩnh Hảo-Phan Thiết. Năm dự án đường cao tốc còn lại tiếp tục lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP. Theo phương án này, tổng mức đầu tư khoảng 100,816 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn ngân sách khoảng 78.461 tỷ đồng, vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 22.355 tỷ đồng.
Chính phủ ước tính rằng các phương án 2 và 3 yêu cầu ít ngân sách hơn, nhưng có nhiều rủi ro. Rủi ro, khi tài sản tín dụng ngày càng eo hẹp dẫn đến nguy cơ không đảm bảo hoàn thành dự án theo đúng tiến độ Quốc hội yêu cầu.
Sau hơn hai năm triển khai, các dự án đường cao tốc theo hình thức đầu tư PPP còn nhiều vướng mắc, chủ yếu liên quan đến tính khả thi của việc huy động vốn dự án. Ước tính, nhà đầu tư phải huy động khoảng 35 nghìn tỷ đồng thông qua vốn vay ngân hàng để thực hiện các dự án này. Theo Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể, đây là số vốn tương đối lớn và khó có thể huy động được ngay. Thực tế, cũng như dự án đường cao tốc Trường Lương – Mỹ Thuận, đội vốn phải đội lên 6 nghìn tỷ đồng, cũng phải thu xếp qua 4 ngân hàng trong vòng vài năm.
Chủ tịch Ngân hàng Quốc gia đã thông báo một cách đáng yêu rằng hiện nay, khả năng tài trợ cho các dự án là rất khó khăn. Vào cuối tháng 3, ngân hàng đã hứa cho vay khoảng 182 nghìn tỷ đồng cho dự án BOT, và dư nợ là 112 nghìn tỷ đồng. Trong số 116 dự án có 59 dự án khó khăn, nợ khó đòi khoảng 53,3 tỷ đồng. -Về Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, có hai nhóm ý kiến, trong đó có một nhóm cho rằng rất có thể chuyển 8 dự án từ nguồn vốn xã hội hóa thành đầu tư công. Tuy nhiên, cũng có nhiều điểm khác biệt, bởi trong đợt cấp vốn đầu tiên, 7/8 dự án thu hút được 2 nhà đầu tư trở lên. Việc hủy sơ tuyển dự án đường cao tốc Bắc – Nam vĩnh viễn sẽ gây tổn hại đến uy tín của cả nước, dư luận và tâm lý nhà đầu tư. Chưa kể rằng đề xuất của chính phủ để phân phối lại 44,493 tỷ đồng (tương đương 80,89% tổng vốn kế hoạch) cho dự án trong giai đoạn 2021-2025 là không phù hợp. Đường cao tốc phía Nam là dự án quan trọng quốc gia, được ưu tiên đầu tư trong giai đoạn 2017-2020, gồm 3 dự án đầu tư công, 8 dự án theo hình thức đối tác công tư (PPP) và hợp đồng BOT. — Năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải đã tuyển dụng nhà đầu tư quốc tế cho 8 dự án đường cao tốc này. Tuy nhiên, từ đó kết quả sơ tuyển bị hủy bỏ do “số lượng nhà đầu tư trúng sơ tuyển không nhiều, tính cạnh tranh không cao”. Cuối năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải một lần nữa tuyển dụng các nhà đầu tư trong nước tham gia các dự án này, đến nay đã hoàn thành sơ tuyển, đến tháng 3/2020, Chính phủ cho biết sẽ cung cấp cho Chính phủ Trung Quốc thư đồng ý chuyển đầu tư. 8 dự án cao tốc Bắc – Nam đã đầu tư công.
Anh Duy